O Szamotułach

Położenie Szamotuł

Szamotuły (niem. Samter) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Szamotuły.
Położone nad rzeką Samą, na Pojezierzu Wielkopolskim, ok. 35 km na północny zachód od centrum Poznania. Według danych w roku 2011 miasto miało 19 090 mieszkańców. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1383 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim.

Szamotuły położone są nad rzeką Samą na około 35 kilometrów na północny zachód od Poznania. Powierzchnia miasta wynosi około 10 km²

Historia Szamotuł

Według legendy nazwa Szamotuły pochodzi od rzeki Sama, która tuła (Samatuła – Szamotuły) się przez równiny, płynąć do ujścia w Warcie. Na obszarze, gdzie leżą Szamotuły rzeka zakręca kilka razy omijając suche bagienne kępy, na których później powstało miasto. Najstarsze ślady szamotulskiej osady sięgają XI wieku. W odległości 2,5 kilometra od dzisiejszego rynku na północ znajdowała się osada Szamotulskich herbu Nałęcz. Z kolei najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1231 roku, a przed 1257 rokiem Przemysł I – książę wielkopolski nadał osadzie prawo do odbywania targów. Prawo to potwierdził w 1284 roku Przemysł II, książę wielkopolski , a później króla Polski. W tamtej osadzie w XII bądź XIII wieku wybudowano kościół pod wezwaniem św. Marcina (pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1298 roku). W niektórych źródłach mowa jest również o wcześniejszym kościele św. Trójcy powstałym w XI bądź XII wieku. Na południe od osady Szamotulskich powstała nowa osada, która w 1284 roku od Przemysła II uzyskała prawo odbywania targów. Prawdopodobnie 1292 roku w osadzie tej wzniesiono drewniany kościół pod wezwaniem św. Stanisława (pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1306 roku). Po powstaniu nowej osady, starą zaczęto nazywać Starymi Szamotułami. Prawdopodobnie ta osada, w 1383 roku uległa zniszczeniu w wojnie domowej pomiędzy Nałęczami i Grzymalitami. Starej osadzie nie przywrócono dawnej świetności, a na początku XIX wieku ostatecznie zniknęła z map. Kościół św. Marcina do 1486 roku był kościołem parafialnym, następnie został wcielony do parafii św. Stanisława. Kościół św. Marcina istniał jeszcze w 1787 roku, przestał funkcjonować przed 1797 rokiem. Na południe od obecnego rynku, na prawym brzegu Samy znajdowała się osada. Obszar ten nosił nazwę Świdlin – Ostrówek, a to z uwagi na rosnące tam gęste drzewa i krzewy derenia-świdwy. Z nasion świdwy uzyskiwano olej wykorzystywany do oświetlania. Nasiona świdwy stały się podstawą przemysłu olejarskiego w Szamotułach w XIV wieku. Oprócz nazwy obszaru również ród Nałęczów szamotulskich zaczerpnął swą nazwę od tego krzewu. Osada leżała na terenie, przez który przebiegał stary szlak handlowy prowadzący z Wielenia przez Wronki do Poznania. Osada w 1352 roku należała do Dzierżykraja (zwanego Świdwą), a następnie do jego wnuka Sędziwoja Świdwy, wojewody poznańskiego. Prawdopodobnie to za jego sprawą w drugiej połowie XIV wieku wybudowano murowany zamek (pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1381 roku, zamek prawdopodobnie powstał w miejscu dawnego drewnianego zamku) Czwartą istotną osadą była Osówka. Położona w odległości około 1 kilometra na zachód od Szamotuł, przy dzisiejszej drodze do Gałowa.Grodzisko typu stożkowatego powstało w XI wieku. Najstarsze dzieje Szamotuł związane są właśnie tą osadą. Od XII wieku pod Osówką rozbudowywały się dwa podgrodzia, a w XIV wieku grodzisko zostało umocnione dwoma murami obronnymi. W trakcie wojny Nałęczów z Grzymalitami, przebywał wojewoda poznański Sędziwój Świdwa

źródło: Wikipedia